هواساز چیست؟
هواساز به عنوان یکی از سیستم های تهویه مطبوع برای کنترل و تنظیم دما، کنترل رطوبت، کیفیت هوا و تامین هوای تازه شناخته می شود.
هواساز ها را می توان یکی از اصلی ترین دستگاه‌های تهویه مطبوع دانست. دستگاه هواساز این قابلیت را دارد که با تجهیزاتی مانند چیلر، بویلر و یا دیگ فولادی ادغام شود. از مهم ترین ویژگی های دستگاه هواساز، می‌توان به فیلتراسیون و افزایش کیفیت هوا اشاره نمود.
کویل های سرمایی دستگاه که آب سرد از آنها عبور می نماید، وظیفه خنک نمودن هوا را بر عهده دارند و در فصل تابستان، مورد استفاده قرار می گیرند. کویل های گرمایی دستگاه که حاوی آب گرم یا بخار می باشند، در فصول سرد، وظیفه گرمایش هوا را دارند.
عملکرد هواساز
هواساز را می‌توان برای 3 کارکرد سرمایش، گرمایش و رطوبت استفاده کرد. برای تولید گرمایش، آب گرم یا بخار داغ که به وسیله بویلر تولید شده، با استفاده از لوله ها وارد کویل گرمایشی دستگاه می شود و پس از عبور هوا از روی کویل گرمایشی و انتقال حرارت بین هوا و آب، هوا دچار افزایش دما شده و به صورت گرم از طریق کانال به محیط منتقل می گردد. برای تولید سرمایش، آب سرد که به وسیله چیلر تولید می شود، توسط لوله ها وارد کویل سرمایشی دستگاه هواساز می‌گردد و با عبور هوا از روی کویل سرمایشی، هوا به واسطه انتقال حرارت با آب سرد خنک شده و برای سرمایش محیط به فضای داخلی انتقال داده می شود. همچنین، توجه داشته باشید که تنظیم رطوبت هوا به وسیله دستگاه هواساز با استفاده از رطوبت زن ها انجام می گیرد.
کاربرد هواساز
هواساز ها را می توان به عنوان یکی از کاربردی ترین و پر مصرف ترین دستگاه های تهویه مطبوع به حساب آورد. این دستگاه، دامنه گسترده ای از کاربردها را به خود اختصاص می دهد که بخشی از این کاربردها در ادامه لیست شده اند:
1_هتل‌ها
2_مراکز تفریحی
3_پاساژها و مراکز خرید
4_ساختمان های اداری
5_ساختمان های تجاری
6_گالری ها و نمایشگاه ها
7_ساختمان های مسکونی
8_مراکز آموزشی و دانشگاه ها
9_رستوران ها و تالارهای پذیرایی
10_کارگاه های صنعتی و کارخانجات
11_سالن های همایش و آمفی تئاتر
12_اتاق های تمیز بیمارستان ها و مراکز درمانی
اجزای هواساز
هواسازها متناسب با کاربری و نیاز پروژه، از بخش های متنوع و متفاوتی تشکیل شده اند. اجزای اصلی این دستگاه ها عبارتند از :
•​​​​​​​ فن دمنده
•​​​​​​​ فیلتر هواساز
•​​​​​​​ الکتروموتور فن
•​​​​​​​ بدنه و استراکچر
•​​​​​​​ رطوبت زن یا رطوبت گیر
•​​​​​​​ کویل های سرمایشی و گرمایشی
مزایای هواساز
هواساز ها نیز مانند تمام دستگاه های سیستم تهویه مطبوع، دارای مزایایی می باشند که در زیر، به معرفی این مزایا می پردازیم:
•​​​​​​​ مصرف انرژی پایین
•​​​​​​​ امکان کنترل هوشمند
•​​​​​​​ نصب و نگهداری آسان
•​​​​​​​ عدم اشغال فضای خانه
•​​​​​​​ تنوع در ظرفیت های مختلف
•​​​​​​​ امکان استفاده در تمام فصول سال
•​​​​​​​ مستقل بودن تهویه هر واحد از آپارتمان
•​​​​​​​ فیلتراسیون و تامین کیفیت مناسب هوا
انواع هواساز
هواسازها بر اساس نوع کاربرد، شکل ظاهری، زون بندی، جهت خروج هوا، نوع کنترل جریان هوا و محل قرارگیری فن دمنده تقسیم بندی می‌شوند.
بر اساس کاربرد
انواع هواسازها را بر اساس نوع کاربرد آن ها، می توان در دسته بندی زیر قرار داد:
هواساز های معمولی و نرمال
هواساز های معمولی و نرمال، با بدنه ای از جنس گالوانیزه ساخته می شوند. این نوع از هواساز ها دارای کویل سرمایش گرمایش و فن دمنده هستند و برای تامین هوای خروجی به جز هوای تازه که از محیط خارجی تامین می شود، از هوای برگشتی در ساختمان نیز استفاده می کنند که این امر، موجب کاهش مصرف انرژی می گردد. هواساز های معمولی و نرمال را در مصارفی که نیاز به هوای بسیار تمیز نمی‌باشد، استفاده می کنند که از مکان هایی که در آنها از این نوع از هواسازها استفاده می‌شود، می‌توان به ساختمان های مسکونی، اداری، تالارهای پذیرایی، رستوران ها، سالن های همایش و آمفی تئاتر، مراکز آموزشی و دانشگاه ها، مراکز خرید و سالن های ورزشی اشاره نمود.
هواساز های هایژنیک و بیمارستانی
هواساز هایژنیک، نوعی از هواساز ها می باشد که قادر است هوای کاملاً تمیز که فاقد هر گونه گرد و غبار و مواد آلاینده می‌باشد را تامین نماید و در مکان هایی که تمیزی هوا بسیار مهم است، استفاده می شود.
هواسازهای هایژنیک، قادر به استفاده از هوای برگشتی نمی باشند و تنها از هوای تازه محیط استفاده می نمایند. این نوع هواساز ها در فضاهایی مانند آزمایشگاه های ابزار دقیق، اتاق های تمیز و بیمارستان ها استفاده می گردند.
در طراحی و ساخت هواساز هایژنیک، نیاز به اقدامات ویژه ای می باشد که از این اقدامات می‌توان به استفاده از ورق استیل ضد زنگ با گوشه های منحنی شکل برای جداره داخلی بدنه، تعبیه ی فن های بدون پولی تسمه و پروفیل های ترمال بریک در تولید فریم هواساز و استفاده از فیلترهایی مانند فیلتر هپا اشاره نمود.
هواساز های سقفی
هواساز های سقفی، دارای تعریف مشخصی نمی باشند. در واقع، می‌توان آنها را نوعی از هواسازهای معمولی با ظرفیت هوادهی پایین دانست که محل قرارگیری آن ها در سقف کاذب ساختمان می باشد.
این نوع هواساز، به دلیل ابعاد بسیار کوچک، قادر به استفاده از آپشن های مختلف نیست. در این نوع از هواساز ها، معمولاً دو شکل مجزا برای سرمایش و گرمایش قرار داده شده است که معمولاً از فن دمنده در یک لایه پیش فیلتر فلزی استفاده می کنند که شباهت زیادی به ساختار فن کویل های کانالی دارد، اما تفاوت هواساز سقفی توکار با فن کویل کانالی در این است که هواساز های سقفی توکار، قادر به تولید حجم هوای بالا با فشار بیشتری می باشند.
هواساز های سقفی توکار را معمولا در فروشگاه ها و مراکز خرید، رستوران ها، سالن های ورزشی و فضاهای مشابه استفاده می نمایند که حجم هوای مورد نیاز در آنها بسیار کم می باشد.
بر اساس شکل یونیت
هواساز ها را بر اساس شکل یونیت نیز می توان تقسیم بندی نمود که شامل هواساز های عمودی و هواساز های افقی می شوند.
هواساز های عمودی، ارتفاع بالاتری دارند، اما سطح مقطع کمتری را اشغال می‌نمایند. هواساز های افقی نیز ارتفاع کمی دارند اما برای نصب،  مساحت بیشتری را اشغال می نمایند. در حالت کلی، استفاده از هواساز های افقی در مقایسه با هواسازهای عمودی، مرسوم تر نیز می باشد.
بر اساس قرار گیری فن دمنده
از دیگر دسته‌بندی انواع هواسازها می‌توان به محل قرارگیری فن دمنده اشاره نمود.
فن دمنده را می توان بعد از کویل سرمایشی و یا قبل از آن تعبیه نمود که اگر فن دمنده بعد از کویل سرمایشی قرار گیرد، به آن Draw-through می‌گویند و اگر فن دمنده قبل از کویل سرمایش قرار گیرد blow-Through نامیده می شود.
بر اساس جهت خروج هوا
از دیگر روش های طبقه بندی انواع هواسازها، می توان به جهت خروج هوا اشاره نمود. جهت خروج جریان هوا در نحوه نصب فن سانتریفیوژ درون هواساز تاثیر دارد. دریچه ورود و خروج هوا در دستگاه هواساز، به شکل های مختلفی قرار می گیرد که بر این اساس، هواسازها شامل دسته بندی زیر می باشند:
•​​​​​​​ هواساز های بالا زن
•​​​​​​​ هواسازهای پایین زن
•​​​​​​​ هواسازهای رو به رو زن
بر اساس ابعاد و ظرفیت
انواع هواسازها بر اساس فضایی که اشغال می‌کنند و میزان هوادهی مورد نیاز برای ساختمان، در ظرفیت های متنوع طراحی و تولید می‌شوند. هواساز های صنعتی، دارای ابعاد و ظرفیت های بالاتری در مقایسه با هواساز های خانگی می باشند و در محیط های تولیدی و کارخانجات مورد استفاده قرار می گیرند.
بر اساس سیستم کنترلی
سیستم های کنترلی در هواساز، پارامترهایی مانند دما، رطوبت و میزان هوای مورد نیاز را مورد بررسی قرار داده و در فصل ها و ساعات مختلف شبانه روز میزان دما و رطوبت مورد نیاز ساختمان را تنظیم می نمایند.
معمولا، میزان کنترلی که می‌توان در یک دستگاه هواساز تعیین نمود، وابسته به نیاز و الزامات پروژه می باشد. به طور کلی، هواساز ها بر اساس سیستم کنترل جریان به دو دسته تقسیم می شوند:
•​​​​​​​ حجم هوا ثابت
•​​​​​​​ ​​​​​​​حجم هوا متغیر
بر اساس زون بندی
از دیگر روش های تقسیم بندی انواع هواسازها، می توان به نوع زون بندی آن اشاره نمود که بر این اساس، هواسازها به دو دسته تک منطقه‌ای و چند منطقه‌ای تقسیم می‌شوند.
دستگاه هواساز تک منطقه ای، تنها یک خروجی هوا دارد و در زمان های مختلف که دارای شرایط کنترلی گوناگونی می باشند، قابل استفاده نیست. زیرا، این نوع هواساز مقدار هوای مشخصی با دبی، دما، رطوبت تعریف شده ای را تولید می‌کند و قادر به تولید دماهای مختلف نمی باشد.
هواسازهای چند منطقه ای قادر هستند بیش از یک خروجی هوا داشته باشند و جریان هوا با مشخصه های مختلفی مانند دما و رطوبت های مختلف تولید کنند و از آن می توان برای زون های گوناگون که نیاز به دما و رطوبت های مختلف دارند، استفاده نمود.​​​​​​​