کولر گازی
کولر گازی یکی از انواع سیستم های تهویه مطبوع می باشد که با هدف ایجاد سرمایش در فصل‌های گرم و تولید گرمایش در فصول سرد سال استفاده می شود.
کولرهای گازی بر اساس سیکل تبرید کار می کنند از این رو از اجزایی مانند کمپرسور، کندانسور، شیر انبساط و اواپراتور تشکیل شده است. در کولرهای گازی از گاز مبرد فریون استفاده می شود. مبرد درون سیکل بسته تبرید به حرکت در می آید و در این حین به وسیله تبادل حرارتی با محیط فرایند سرمایش و گرمایش هوای محیط را انجام می دهد.
به دلیل آنکه که به صورت طبیعی گرما از محیطی با درجه حرارت بالا به محیط دارای درجه حرارت پایین منتقل می شود برای حرکت آن نیاز به تمهیدات خاصی نمی باشد اما برای انتقال سرما به محیط با دمای بالاتر لازم می باشد تمهیداتی را در نظر گرفت از این رو در اواپراتور مقداری گرما جذب می شود و در کندانسور بخشی از گرما دفع می گردد. هریک از اجزای کولر گازی در سیکل تبرید عمل خاصی را انجام می دهند که در ادامه به شرح هر یک از آنها پرداخته شده است.
کمپرسور
کمپرسور مهم ترین جز در کولر گازی می باشد که با استفاده از انرژی برق مبرد را از اواپراتور مکش می نماید و آن را در دمایی بالاتر از دمای تقطیر متراکم می کند. این گاز متراکم شده از کمپرسور وارد کندانسور می گردد. متراکم کردن گاز مبرد به روش های گوناگونی انجام می گردد.
از این رو از کمپرسور های مختلف برای این کار استفاده می‌شود که این کمپرسورها شامل کمپرسور پیستونی، کمپرسور روتاری و کمپرسور اسکرول می باشد در میان تمام کمپرسور ها کمپرسور اسکرول از راندمان و قیمت بالا برخوردار می باشد.
کندانسور
از دیگر اجزای مورد استفاده در سیکل کولر گازی کندانسور می باشد. در این بخش گرمای گاز مبرد که در کمپرسور متراکم شده است از طریق تقطیر هم فشار دفع می گردد.
شیر انبساط
شیر انبساط یا لوله مویین از دیگر اجزای اصلی کولر گازی می باشد که با هدف کاهش فشار گاز مبرد و دمای اشباع این گاز مورد استفاده قرار می گیرد.
اواپراتور
در اواپراتور با جذب گرمای محیط گاز مبرد تبخیر می گردد.
میزان ظرفیت کولر گازی برای جذب گرمای محیط، بر حسب واحد اندازه گیری انرژی گرمایی در تاسیسات برودتی و حرارتی با واحد But/hr مشخص می گردد.
کاربرد کولر گازی
از کولر گازی در ساختمان های مختلف برای سرمایش و گرمایش استفاده می شود که به بعضی از آن ها اشاره شده است.
•​​​​​​​ ویلاها
•​​​​​​​ مغازه ها
•​​​​​​​ رستوران‌ها
•​​​​​​​ مراکز تفریحی
•​​​​​​​ مراکز آموزشی
•​​​​​​​ مطب های پزشکی
•​​​​​​​ ساختمان های اداری
•​​​​​​​ ساختمان های تجاری
•​​​​​​​ ساختمان های مسکونی
شرکت های سازنده کولر گازی
شرکت های مختلفی در سراسر جهان در حال تولید کولرهای گازی می باشند که از میان آنها می توان شرکت های زیر را نام برد که از شرکت‌های مطرح در تولید سیستم های تهویه مطبوع ازجمله کولر های گازی می باشند.
•​​​​​​​ شرکت جنرال
•​​​​​​​ شرکت ال جی
•​​​​​​​ شرکت گری
•​​​​​​​ شرکت بوش
•​​​​​​​ شرکت اجنرال
•​​​​​​​ شرکت سامسونگ
•​​​​​​​ شرکت میتسوبیشی
•​​​​​​​ شرکت توشیبا
تقسیم بندی کولر های گازی
کولرهای گازی با توجه به منطقه آب و هوایی محل نصب به سه دسته زیر تقسیم می شوند:
•​​​​​​​ T1 آب و هوای معتدل
•​​​​​​​ T2 آب و هوای خنک
•​​​​​​​ T3 آب و هوای گرمسیری
انواع کولر های گازی
در ادامه به بررسی انواع کولر های گازی خواهیم پرداخت.
کولرهای گازی پنجره ای
دلیل نامگذاری این نوع از کولرهای گازی به دلیل محل نصب آنها می باشد. این نوع کولرها از ابتدایی ترین کولر های گازی به شمار می رود. کولرهای گازی پنجره ای از یونیت تشکیل شده است که یکی از آنها در داخل ساختمان و دیگری در قسمت پنجره و خارج از ساختمان قرار گرفته است.
کولر گازی پرتابل
نوع دیگری از کولرهای گازی کولر های گازی پرتابل می باشد که از لحاظ ساختاری مشابه کولر های گازی پنجره ای هستند اما تفاوت این دو کولر گازی در این است که کولرهای پرتابل، قابلیت حمل و جابجایی دارند و اکثراً در محیط های بسیار کوچک مورد استفاده قرار می گیرند. دلیل استفاده از کولرهای گازی پنجره ای و پرتابل هزینه پایین، مصرف انرژی کم و نصب آسان آن می باشد.
کولر های گازی اسپلیت
در این نوع از کولرهای گازی همانطور که از نام آنها مشخص است سیکل تبرید در دو قسمت مجزا قرار دارد یک قسمت کمپرسور و کندانسور است که در یونیت خارجی و بیرون از ساختمان قرار دارد و از صدای بالایی در زمان کارکرد بهره مند می‌باشد. یونیت داخلی شامل اواپراتور می‌شود که درون ساختمان قرار می گیرد و در زمان عملکرد صدای کمی دارد.
این نوع از کولرهای گازی، در مصرف انرژی به دو دسته تقسیم می شود که شامل کولرهای گازی اسپلیت دارای گرید مصرف انرژی A و کولر گازی اسپلیت دارای گرید مصرف انرژی B می باشد.
انواع کولر گازی اسپلیت
اسپلیت ها از انواع مختلفی برخوردار می باشند که در ادامه به شرح مختصری از هرکدام پرداخته شده است.
اسپلیت دیواری
یونیت داخلی این نوع از کولرهای گازی بر روی دیوار نصب می شود و به این منظور با نام اسپلیت دیواری شناخته می شود.
این کولرهای گازی در ظرفیت‌های مختلفی در حدود ۹۰۰۰ تا ۳۶۰۰۰ Btu/hr طراحی و تولید می‌شود انواع مختلفی برخوردار هستند که در برخی مدل‌های آنها کمپرسور با حداقل میزان مصرف انرژی کار می کند.
اسپلیت ایستاده
این نوع از اسپلیت ها، به صورت ایستاده در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند و دارای یونیت داخلی و خارجی می باشند این نوع از کولر گازی در ساختمان هایی که رفت و آمد بالا و اغلب در مکانهای عمومی استفاده می شود.
اسپلیت های ایستاده در ظرفیتهای ۳۶۰۰۰، ۴۸۰۰۰، ۵۴۰۰۰، ۶۰۰۰۰، ۹۰۰۰۰ Btu/hr طراحی و تولید می شوند و به دلیل مصرف بالای انرژی برق در مصارف خانگی مورد استفاده قرار نمی گیرد اسپلیت های ایستاده در دو نوع تولید می شوند که در برخی از آنها خروجی هوا از طریق کانال ها وارد محیط شده و در برخی دیگر کمپرسور در یونیت داخلی و کندانسور در یونیت خارجی قرار دارد.
اسپلیت کانالی
این از کولرهای گازی و فضای داخلی را اشغال نمی کند زیرا در سقف کاذب ساختمان قرار می گیرد.
برای استفاده از این نوع کولر گازی لازم است، کانال کشی انجام گردد تا هوای مطلوب به تمامی بخش‌های ساختمان دمیده شود. از مزایای این نوع کولرگازی، می‌توان به تعداد کندانسورها اشاره نمود زیرا در این نوع تعداد کندانسورها کاهش پیدا می‌کند و علاوه بر آن فضایی از محیط داخلی را اشغال نمی کند.
اسپلیت کاستی
این نوع  از کولرهای گازی در مکان هایی با سقف بلند کاربرد دارند. اغلب در ساختمان های تجاری و اداری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
عملکرد این نوع از کولرهای گازی به این نحو می باشد که هوا، از قسمت وسط مکش شده و از چهار جهت دیگر هوای مطلوب به محیط منتقل می گردد.
اسپلیت سقفی زمینی
این از کولرهای گازی، این قابلیت را دارند که یونیت داخلی آن‌ها بر اساس نیاز کاربر در کنار دیوار و بر روی زمین قرار گیرد و یا به صورت خوابیده در روی سقف نصب گردد.
کولر گازی مولتی پنل
در کولرهای گازی مولتی پنل، می توان یک یونیت خارجی را به چندین یونیت داخلی متصل نمود.
در این نوع از کولرهای گازی کنترل دمای تمامی یونیت های داخلی به صورت همزمان انجام می‌شود و در صورت خاموش کردن یکی از محیط های داخلی و سایر یونیت ها نیز خاموش می شود. این نوع از کولرهای گازی اغلب در فضاهای کوچک و متوسط با کاربری تجاری و اداری استفاده می گردد. در مکان هایی که قابلیت کانال کشی وجود ندارد می‌توان از این کولرگازی استفاده نمود.
کولر گازی اینورتردار
کولر گازی اینورتر دار، عملکردی مشابه با سایر کولر های گازی دارند.
کنترل دستگاه به وسیله اینورتر انجام می گردد و این رو کولرهای گازی را می توان نسل جدیدی از کولرهای گازی معرفی نمود و به عنوان کولرهای گازی کم مصرف نیز شناخته می شوند.
مزایای کولرهای گازی
•​​​​​​​ عمر بالای دستگاه
•​​​​​​​ راندمان مناسب دستگاه های کولر گازی
•​​​​​​​ فیلترهای قابل تعویض و شست و شوی
•​​​​​​​ قیمت مناسب با توجه به ویژگی های دستگاه
•​​​​​​​ نصب و راه اندازی دستگاه های کولر گازی بسیار آسان است
•​​​​​​​ امکان استفاده از اینورتر برای کاهش مصرف برق کولرهای گازی
•​​​​​​​ تعمیر و تگهداری ارزان نسبت به سایر سیستم های تهویه مطبوع
•​​​​​​​ با کمک کولرهای گازی می توان دمای هر اتاق را مستقل از یکدیگر تنظیم نمود
•​​​​​​​ در هنگام کار با توجه به فن های استفاده شده در اسپلیت ها صدای بسیار کمی تولید می کنند
معایب کولرهای گازی
•​​​​​​​ امکان استفاده از هوای تازه در سیستم اسپلیت وجود ندارد.
•​​​​​​​ مصرف برق بالاتر نسبت به داکت اسپلیت ها با ظرفیت خنک سازی مشابه به علت استفاده از کمپرسورهای بیشتر
•​​​​​​​ در ساختمان های بزرگ با متراژ بالا نمی توان از تعداد زیادی کولرگازی اسپلیت استفاده کرد زیرا امکان نصب تعداد زیاد یونیت های خارجی اسپلیت ها وجود ندارد.
•​​​​​​​ ​​​​​​​گرمایش در اسپلیت ها با کمک کمپرسور در فصول سرد که باعث افزایش قابل توجه مصرف برق می شود که با توجه به هزینه گران برق در ایران توجیه اقتصادی ندارد و بهتر است از سیستم رادیاتور و پکیج یا گرمایش از کف برای گرمایش استفاده کرد.